Mất thính lực sau tuổi sơ sinh có thể do nhiều nguyên nhân, trong đó khiếm thính được chia thành hai loại chính là mất thính lực bẩm sinh và mất thính lực do mắc phải. Việc phát hiện sớm những triệu chứng của việc mất thính lực càng sớm càng tốt vì trẻ càng có nhiều cơ hội được điều trị sớm để phục hồi thính lực tốt nhất. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin về việc mất thính lực ở trẻ nhỏ sau tuổi sơ sinh.
- Làm cách nào để kiểm tra thính giác của trẻ có tốt hay không?
Để biết được khả năng thính lực của trẻ, cách duy nhất để biết chắc chắn là thực hiện các bài kiểm tra thính giác của trẻ. Khi con của bạn được sinh ra, tại các cơ sở y tế, trẻ có thể sẽ được sàng lọc về thính lực trẻ sơ sinh trước khi xuất viện. Sau đó, bạn nên đưa trẻ đến khám bác sĩ để kiểm tra thính giác của trẻ trong mỗi lần khám sức khỏe định kỳ cho trẻ.
Một số trường mầm non, trẻ cũng sẽ được kiểm tra sức khỏe thính lực trong những lần khám sức khỏe thính giác và thị lực cho trẻ em tại cơ sở của giáo dục. Và hầu hết trong những lần trẻ nhập học tại cơ sở giáo dục đều có những lần khám định kỳ về thính giác và thị lực cho học sinh. Phụ huynh học sinh cũng nên kiểm tra xem liệu tại trường mầm non hoặc trường học của con bạn có những lần kiểm tra sức khoẻ này cho trẻ hay không.
Tuy nhiên cho dù có những lần kiểm tra sức khoẻ như vậy, cha mẹ và người chăm sóc thông thường chính là những người đầu tiên nhận thấy những điều bất thường và không ổn với thính giác của trẻ – vì vậy giữa các lần kiểm tra, bạn cũng nên dành sự quan tâm đến các dấu hiệu cảnh báo có thể có về vấn đề thính giác, chẳng hạn như con bạn không trả lời đúng các câu hỏi đơn giản và làm theo chỉ dẫn.
Sàng lọc về thính lực giúp kiểm tra thính giác của trẻ có tốt hay không (ảnh minh họa).
Kiểm tra tất cả các dấu hiệu của vấn đề thính giác ở trẻ. Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào trong số những triệu chứng bên dưới hoặc có cảm giác có điều gì đó không ổn, hãy nói chuyện với bác sĩ của con bạn. Bao gồm:
- Không thích các trò chơi;
- Không nhận ra tên của những người thân, vật nuôi và đồ vật quen thuộc;
- Không thể làm theo các lệnh đơn giản;
- Không quay đầu lại khi nghe âm thanh phát ra từ phòng khác;
- Không thể hiện mong muốn;
- Không bắt chước những từ đơn giản;
- Không sử dụng ít nhất hai từ;
- Không phản hồi với âm nhạc;
- Không nói bất cứ điều gì;
- Không chỉ vào các bộ phận cơ thể đơn giản hoặc nhìn vào các đồ vật quen thuộc khi được yêu cầu.
Những vấn đề thính giác có thể do các nguyên nhân khác nhau – trẻ chưa biết đi hoặc chưa biết nói có thể phát triển chậm hơn mức trung bình một chút kể cả sự phát triển về thính lực và những trẻ này sẽ sớm phát triển bắt kịp với những đứa trẻ bình thường khác. Và một đứa trẻ không đáp lại khi bạn nói chuyện với trẻ có thể chỉ đơn giản là đang chú ý tới một vấn đề khác hoặc đang cảm thấy mệt mỏi.
Nhưng nếu con bạn có vấn đề về thính giác, việc càng được chẩn đoán sớm và được điều trị về mặt ngôn ngữ cá nhân hoặc sử dụng máy trợ thính, thì càng có nhiều khả năng con bạn phát triển bình thường và được các mốc phát triển về ngôn ngữ và lời nói.
- Khi con bạn có những vấn đề về thính giác, bác sĩ sẽ làm gì?
Bác sĩ của con bạn có thể tiến hành một bài kiểm tra thính giác và sau đó giới thiệu bạn đến một bác sĩ chuyên khoa về thính học (chuyên gia thính giác) nếu con bạn có những bất thường trong quá trình kiểm tra về thính giác. Trẻ cũng có thể giới thiệu bạn đến bác sĩ thính học hoặc một chuyên gia khác – chẳng hạn như bác sĩ tai mũi họng – nếu con bạn có những vấn đề về ngôn ngữ và lời nói ở mức độ dưới trung bình hoặc nếu trẻ không đạt được các mốc phát triển bình thường hoặc nếu trẻ bị chảy dịch dai dẳng sau màng nhĩ.
Chuyên gia thính học sẽ điều chỉnh một bài kiểm tra thính lực khác – sử dụng các phương pháp chủ quan và khách quan – phù hợp với độ tuổi và trình độ phát triển của con bạn.
Bác sĩ thính lực sẽ giúp trẻ có phác đồ điều trị tốt nhất (ảnh minh họa).
- Những nguyên nhân gây nên các vấn đề về thính giác
Có hai nguyên nhân chính gây nên tình trạng khiếm thính. Một là do nguyên nhân bẩm sinh (có nghĩa là đứa trẻ được sinh ra đã có vấn đề về thính giác) và nguyên nhân mắc phải (có nghĩa là trẻ sinh ra với thính giác bình thường nhưng sau đó bị tổn thương do một nguyên nhân nào đó). Cứ 1.000 trẻ khỏe mạnh ở Hoa Kỳ thì có khoảng 2 đến 3 trẻ sinh ra bị suy giảm thính lực đáng kể. (Những trẻ cần được đưa vào phòng chăm sóc đặc biệt dành cho trẻ sơ sinh có nhiều khả năng bị các vấn đề về thính giác).
Đôi khi suy giảm thính lực là do di truyền – ngay cả khi cả cha và mẹ đều có thính giác bình thường. Một số trường hợp khác, thính giác của em bé bị tổn thương do mẹ em bị nhiễm virus trong thời kỳ mang thai, chẳng hạn như bệnh sởi Đức (rubella), bệnh toxoplasma hoặc herpes. Một số trẻ sinh ra bị suy giảm thính lực do nhẹ cân hoặc sinh non, hoặc tai trong phát triển không bình thường. Trong một số trường hợp, không có lời giải thích.
Sau khi sinh, một đứa trẻ có thể bị mất thính giác do các dây thần kinh ở tai trong bị tổn thương do chấn thương, khối u hoặc nhiễm trùng, chẳng hạn như thủy đậu, cúm, viêm màng não hoặc bệnh bạch cầu đơn nhân. Các loại thuốc như thuốc hóa trị, salicylate, thuốc lợi tiểu quai và một số loại thuốc kháng sinh tiêm tĩnh mạch cũng có thể gây mất thính lực.
Suy giảm thính lực có tính chất di truyền (ảnh minh họa).
Mất thính lực cũng có thể do ứ đọng chất lỏng, bị giữ lại trong tai giữa – sau khi nhiễm trùng hoặc do thông khí kém của tai. Chất lỏng này có thể lưu lại trong tai hàng tuần, ngay cả khi đã hết nhiễm trùng. Chất lỏng có thể làm suy giảm thính lực cho đến khi lượng dịch này được hấp thu hết hoặc được phẫu thuật cắt bỏ. (Thật khó để nghe qua một tai chứa đầy chất lỏng).
Mất thính lực vĩnh viễn do ứ đọng dịch thường hiếm gặp, nhưng nó có thể xảy ra ở trẻ em mà bị ứ đọng dịch mà không được điều trị, dẫn đến những thay đổi cấu trúc trong màng nhĩ hoặc xương thính giác.
Nếu con bạn bị nhiễm trùng tai tái phát hoặc tràn dịch tai giữa, bác sĩ có thể đề nghị kiểm tra thính lực. Bác sĩ cũng có thể khuyên bạn nên đặt các ống dẫn lưu vào màng nhĩ của trẻ để bất kỳ chất lỏng nào tích tụ phía sau chúng sẽ có thể thoát ra ngoài và tai được thông thoáng.
Một nguyên nhân khác có thể do dị vật gây cản trở thính lực của trẻ. Ráy tai và các vật thể lạ trong tai cũng có thể gây mất thính lực tạm thời. Tuy nhiên, tình trạng này sẽ được giải quyết sau khi loại bỏ dị vật.
- Các vấn đề về thính giác được điều trị như thế nào?
Nếu con của bạn bị khiếm thính bẩm sinh hoặc phát triển vấn đề do bệnh tật, điều đó có thể không thể chữa khỏi, nhưng có nhiều lựa chọn để giúp cho trẻ có thể cải thiện khả năng nghe được nhiều nhất có thể. Nói chuyện với chuyên gia thính học về các khả năng cho con bạn, chẳng hạn như máy trợ thính (một thiết bị điện tử nhỏ, đeo bên trong hoặc sau tai, giúp khuếch đại âm thanh), FM trainer (để khuếch đại một cách có chọn lọc giọng nói của từng cá nhân – chẳng hạn như khuếch đại giọng nói của giáo viên ), hoặc cấy ghép ốc tai điện tử.
Ốc tai điện tử bao gồm các điện cực được đưa vào tai trong (ốc tai) và một thiết bị bên ngoài thu nhận và xử lý âm thanh. Bộ phận cấy ghép có chức năng thay thế tai trong bằng cách mang tín hiệu thính giác đến não. Nếu tình trạng khiếm thính của con bạn được phân loại là nghiêm trọng hoặc trầm trọng, trẻ có thể là được điều trị cấy ghép điện cực ốc tai.
Cấy ghép giúp nhiều trẻ em bị mất thính lực nghiêm trọng không thể hưởng lợi từ máy trợ thính. Nhưng ngay cả với máy trợ thính hoặc thiết bị cấy ghép, hầu hết trẻ em sẽ cần liệu pháp ngôn ngữ trong vài năm để có thể nói một cách dễ hiểu.
Đối với một số trẻ khiếm thính, không thể nói và nghe. Trong những trường hợp này, điều quan trọng là trẻ phải bắt đầu học ngôn ngữ ký hiệu càng sớm càng tốt. Một số gia đình chọn cách tiếp cận kết hợp cho phép đứa trẻ hoạt động tốt nhất có thể trong cả cộng đồng khiếm thính và mất thính lực.
Máy trợ thính là một phương pháp giúp trẻ nghe tốt hơn (ảnh minh họa).
- Bạn có thể làm gì để ngăn ngừa mất thính lực ở trẻ sơ sinh của mình?
Mặc dù một số nguyên nhân gây mất thính lực không thể ngăn ngừa được, nhưng có một số điều bạn có thể làm để giảm thiểu nguy cơ từ các yếu tố khác:
- Không bao giờ nhét bất cứ thứ gì vào ống tai của con bạn và dạy con không bao giờ cho bất cứ thứ gì vào tai. Ngay cả tăm bông có đầu bông cũng có thể gây tổn thương màng nhĩ và tai của trẻ.
- Tiêm chủng cho con bạn để chống lại các bệnh trong thời gian này, vì một số bệnh như quai bị có thể gây mất thính lực.
- Theo dõi cảm lạnh và nhiễm trùng tai của trẻ. Nếu trẻ có dấu hiệu suy giảm khả năng nghe hoặc nói sau khi bị nhiễm trùng tai, hãy nói chuyện với bác sĩ về việc kiểm tra thính giác của trẻ càng sớm càng tốt.
- Đừng để con bạn tiếp xúc với tiếng ồn quá lớn, đặc biệt là tiếng ồn diễn ra trong một thời gian kéo dài. Âm nhạc hoặc tivi quá lớn (đặc biệt là từ tai nghe), thiết bị hoặc đồ chơi có thể làm hỏng thính giác của con bạn theo thời gian. Nếu bạn phải sử dụng âm lượng quá lớn để có thể nghe thấy tiếng ồn thì tức là con bạn cũng đang có nguy cơ bị tổn thương thính lực do tiếng ồn.
Phát hiện trẻ mất thính lực sớm sẽ giúp việc điều trị dễ dàng hơn. Nếu bé trong độ tuổi sơ sinh, bạn nên đưa bé đến cơ sở y tế khám sàng lọc sơ sinh vừa được khám thính lực chuyên sâu, vữa được kiểm tra sức khỏe toàn diện. Nếu bé ngoài độ tuổi sơ sinh, bạn nên cho bé khám sức khỏe tổng quát. Điều này sẽ giúp tầm soát bệnh toàn diện, hiệu quả, tìm ra nguyên nhân gây bệnh chính xác.
Ba mẹ có thể đưa trẻ đến bệnh viện để khám sức khỏe tổng quát cho trẻ nhỏ (ảnh minh họa).
Hiện nay, các Chương trình chăm sóc thai sản trọn gói tại Vinmec đều có khám thính lực cho bé ngay sau sinh, không chỉ giúp kiểm tra thính lực cho bé mà còn giúp kiểm tra sức khỏe tim mạch, phát hiện các bệnh lý về tim bẩm sinh. Ngoài ra, Vinmec cung cấp Chương trình khám sức khỏe tổng quát cho trẻ nhỏ, giúp những bé ngoài độ tuổi sơ sinh kiểm tra thính lực chuyên sâu và tìm được ra nguyên nhân chính xác gây bệnh.
Kiểm tra thính lực cho bé được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên khoa về thính học giàu kinh nghiệm, trình độ chuyên môn cao. Sử dụng các kỹ thuật kiểm tra hiện đại, giúp xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh để áp dụng phác đồ hợp lý.